Het was een jaar vóór 'de Krim' en ik schrok toen ik opeens een standbeeld van Stalin zag. Maar ik voelde me gek genoeg ook opgelucht dat er niet bijstond: 'De grootste leider van het Russische volk'. Het Moskouse Muzeon, waar ik zijn tweemeter hoge beeld aantrof, vormt onderdeel van de beroemde Tretjakov Galerie en heette in de volksmond lange tijd ‘Begraafplaats zonder doden’. Mijn Russische vri...
De hoop op een voorspoedige dood bood de oudere Darja nog enigszins houvast. De confrontatie met de vroegtijdige onttakeling van het lokale kerkhof sloeg in als een bom. Meedogenloze atheïstische Sovjetfunctionarissen haalden opeens de grafkruizen en grafstenen weg, omdat ze een geslaagde inundatie in de weg zouden staan. De dorpelingen waren furieus: "Daar liggen mensen, geen beesten. Hoe du...
"Waarom wilt u eigenlijk op een begraafplaats afspreken?", vroeg Svetlana Alexijevitsj voor Het einde van de rode mens (2014) een oudere vrouw enigszins verbaasd. "Hier kijk je mensen in de ogen die er al niet meer zijn", was het eenvoudige antwoord. Iemand in de ogen willen kijken die er niet meer is? Die behoefte herken ik. Een begraafplaats heeft ontegenzeggelijk iets verwachtingsvols. Mij...