Russische deserteurs spreken zich uit

'Farewell to arms' (organisatie die deserteurs helpt)

Met de onvoorspelbare Donald Trump wordt het voor Poetin belangrijk om een zo goed mogelijke uitgangspositie te krijgen aan de onderhandelingstafel. Wat zal Trump als hefboom gaan gebruiken om een vrede met Oekraïne af te dwingen? De steun voor Poetin in de rest van de wereld is niet erg groot. Hij heeft dus alle reden om zenuwachtig te worden, zeker omdat het aantal deserterende soldaten eerder hoger dan lager wordt. En dat komt weer omdat er zo ongelooflijk veel soldaten sneuvelen om zo veel mogelijk gebied te bezetten.

Praktisch alle mannen tussen de 17 en soms wel 70 jaar kunnen in Rusland een oproep voor de militaire dienst verwachten. Men weet dat dit vrijwel altijd betekent dat je naar het front moet. Een deel zwicht voor de hoge beloningen, maar veel beter opgeleiden hebben geen zin om te dienen als soldaat of officier. Als je eenmaal getekend hebt kun je er niet meer onderuit. Dus voordat je tekent zorg je dat je in het buitenland bent, of je smeert hem alsnog aan het front als je nog leeft en in de gelegenheid bent.

Over gedeserteerde Russen gaat de documentaire Er is niets menselijks daar van de Russische Katerina Gordejeva (1977) uit 2024. Daarin worden mannen geïnterviewd die de benen konden nemen en in het buitenland verblijven. Ze zijn allemaal begin twintig, goed opgeleid, communicatief vaardig en in staat om de dure internationale vluchten te betalen. Gordejeva, zelf tot ‘buitenlandse agent’ verklaard, zocht hen na 2,5 jaar oorlog op. De geïnterviewden zijn bijvoorbeeld Ivan, die aan het front was en nu woont in Armenië. En Daniil, die nu woont ‘buiten’ Rusland, en net als Vladimir uit Moskou niet bekend wil maken waar hij nu is. Andrej uit Jakoetië (Siberië) woont in Frankrijk.

Wat zij gemeen hebben is dat zij illegaal in het buitenland wonen en leven van eenvoudige werkzaamheden zoals schoonmaken. Waarom hebben deze jonge mannen geen beroep gedaan op vervangende dienstplicht? Want officieel bestaat deze mogelijkheid wel. Of uitstel gevraagd wegens studie of mantelzorg? De reden is dat zij sinds het begin van de oorlog de kansen niet hoog inschatten. Ze hadden allemaal een goede baan en waren ongebonden zonder een eigen gezin. Ze vinden de oorlog zinloos en hebben te veel ellende gezien of over de verschrikkingen van de oorlog gehoord.

Helden bestaan niet, kanonnenvoer wel. Ze zijn bevangen door de voortdurende angst om zelf te sneuvelen, ingegeven door de verbijsterende aantallen slachtoffers. In de woorden van Ivan: “’s Morgens ontbijten we met wel honderd man, ’s avonds zitten we te eten met nog maar zeven”. In de volksmond wordt deze oorlog de mjasoroebka (de vleesmolen) genoemd. Zij trotseren vaak de afkeuring van de familie die deze ‘eerloze’ desertie afdoet als verraad aan Rusland.

Ze vluchtten onder verschillende omstandigheden, zoals tijdens een kort verlof of door een officier om te kopen. Of door tijdens een winkelbezoek via een gat in de muur naar buiten te kruipen, of door een pink te amputeren. De meesten ontvluchtten de oproep voor de dienst door spoorslags naar het buitenland te vertrekken. Nergens in Rusland zijn deze jonge mannen veilig en in het buitenland zijn ze illegaal omdat een verblijfsvergunning moeilijk te krijgen is. Veel Europese landen zijn bang dat er oorlogsmisdadigers meekomen. De deserteurs kunnen voor lange tijd niet terug. Op de vraag aan Daniil wat zijn toekomstvisie is antwoordt hij: “Mistig”.

Verwante blogs:

Welke Rus gaat daadwerkelijk naar het front? (sep 2022)

Nieuw-Russische soldaten als nieuw kanonnenvoer (feb 2024)

Youtubefilmpje: