#MeToo-zaadjes vallen op onvruchtbare Russische bodem

De eerste reactie van Russische vrouwen op de #MeToo-discussie in de VS was schouderophalen: "Als je iets heel graag wilt, dan moet je er wat voor over hebben, zo simpel is het." Ik ken dit zogeheten blat principe maar al te goed: ga nooit op pad zonder een tegenprestatie op zak. Vrouwen in Rusland hebben het sowieso moeilijk in de #MeToo-discussie. Ze komen uit een 'overlevingscultuur', met oorlogen, communisme, verbanning en armoede. Dan geldt vaak het recht van de sterkste en dat zijn over het algemeen mannen. Tegelijkertijd weet iedereen die met Russen te maken heeft dat ze moeite hebben met een zuiver zakelijke relatie. Een machtig man die je een complimentje maakt, je bewondert en je ook nog de baan belooft die je graag wilt hebben, wie kan dat weerstaan? Regelmatig ben ik er persoonlijk getuige van geweest dat een ferme Russische vrouw in een aanhalig poesje veranderde, omdat ze iets - voor Russische begrippen - onmogelijks toch gedaan wilde krijgen. En het werkte. Blat, de Russische vorm van wederkerigheid, is in het gunstigste geval ingebed in niet-hiërarchische en warme sociale netwerken van familie en vrienden. Daarbuiten is het wikken en wegen en je knopen tellen. Nogal wat mannen zijn, qua omgang met vrouwen, onvoorstelbaar veel erger dan in Nederland (zie filmpje). 

Russische vrouwen lijken het liefst niet moeilijk te willen doen over seksueel misbruik: "Een echte vrouw vertelt het aan niemand omdat het man én vrouw in diskrediet brengt." Het intimidatie noemen is vaak al teveel. Zolang een seksuele machtsrelatie niet als zodanig wordt benoemd is er geen sprake van trauma of vernedering.  Zolang je erover zwijgt, hoef je je niet getraumatiseerd of vernederd te voelen. Pas als je er op die manier over gaat praten, wordt het echt, zo luidt de redenering. Daar komt bij dat Russische vrouwen politie en gerechtshoven meer wantrouwen dan mannen. Het internet, tot voor kort een van de weinige plekken om je vrij te uiten, wordt steeds gevaarlijker omdat de geheime dienst iedereen in de gaten houdt. Door onwelgevallig digitaal gedrag kun je zomaar in de gevangenis belanden. Daarom liken of retweeten Russen liever geen kritische berichten, van welke aard dan ook. Bovendien krijgen ze van Kremlinwoordvoerders te horen dat de #MeToo-discussie een nieuwe poging is om Rusland te verwesteren. De bekende filmregisseur Andrej Kontsjalovski noemt de #MeToo-discussie een eigenaardigheid van 'neoconservatieve globalisten'. Het steeds luider klinkende nationalistische pleidooi voor traditionele patriarchale waarden sluit naadloos aan bij de orthodox-christelijke familiemoraal, waarin de vrouw zich schikt naar de man. De nieuwe wet op huiselijk geweld spreekt boekdelen: slachtoffers kunnen eigenlijk nergens naartoe.  Bestaansonzekerheid en rechteloosheid zijn dagelijkse realiteit. Waarom zou je je dan druk maken over een machtige man die je weliswaar misbruikt maar je tegelijkertijd ook helpt? Je hebt wel andere dingen aan je hoofd.

Verwante blogs:

'Blat': Doe jij wat voor mij dan doe ik wat voor jou! (feb 2017)

De dienstbare Russische vrouw (april 2017)

Youtube filmpje, Russisch politicus en leider van de extreemrechts LDPR Vladimir Zjirinovski in: 'The Truth about women', 25 januari 2016, in het Russisch, Engels ondertiteld