De meeste Russen willen dat de Oekraïne-oorlog stopt. Maar...

Z-symbool op het gemeenschapshuis in Russisch Rjazan

Praktisch alle gewone burgers in Rusland willen nu echt dat de oorlog zo gauw mogelijk stopt. Door de mobilisatie worden zoveel mensen geraakt dat het besef doordringt dat, hoe langer de oorlog duurt, hoe slechter het gaat uitpakken voor hen zelf. Je aansluiten bij een winnend leger en ook nog wat geld verdienen klonk aanvankelijk aantrekkelijk, maar de situatie is drastisch veranderd. Natuurlijk zijn er, zoals in elk land, mensen die opleven bij een oorlog, toch is dat altijd slechts een kleine minderheid. Roman Anin, mede-oprichter en leider van het onvolprezen onafhankelijke Russische internetmedium Important Stories - kortweg iStories -  legde onlangs uit hoe we, tenminste tot aan de mobilisatie, de pro-oorloghouding van de Russische meerderheid kunnen zien. Wat zou er moeten gebeuren, zodat de meeste Russen zich alsnog publiekelijk tegen de oorlog keren? 

Op de dag dat Poetin de annexatie van de vier Oost-Oekraïnse provincies aankondigde interviewde Slavist en journalist Eva Cukier mensen op het Rode Plein. Ze waren voornamelijk door hun werkgever gestuurd en genoten van een gratis uitje. Volgens Cukier wisten velen niet eens waarom ze daar waren. En hun antwoord op de vraag over het waarom van de oorlog luidde samenvattend: We staan er niet helemaal achter, maar we weten het ook niet zo goed. iStories deed hiernaar ook onderzoek en bracht de pro-oorloghouding onder in twee categorieën: 1) In een oorlog is het nu eenmaal noodzakelijk om de eigen mensen te ondersteunen, en 2) Nu Poetin de oorlog is begonnen, kunnen we het ons niet veroorloven te worden verslagen, want dan is Rusland geruïneerd. Bij beide plaatste iStories haar commentaar: ad 1) De geschiedenis laat zien dat je in een oorlog niet per sé je eigen mensen hoeft te ondersteunen. Denk aan de verzetsbewegingen in Duitsland tijdens de Tweede Wereldoorlog. En ad 2) Het maakt niet uit of Rusland de oorlog wint of verliest. Als ze wint zit ze immers opgescheept met een immens en deels verwoest grondgebied dat ze vanwege de overwegend anti-Russische bevolking militair moet blijven bezetten. Daarvoor heeft ze de middelen en de mankracht niet.  

Dit soort tegenargumenten maakt weinig indruk, ben ik bang. Vooruitkijken is voor veel Russen vanwege de chronische maatschappelijke instabiliteit al lang een ondoenlijke bezigheid, zo was me eerder opgevallen. Hun volkomen verwrongen en daardoor veel te positieve beeld van de Oekraïne-oorlog helpt ook niet erg. Veelzeggend is de reactie van de mensen op het Rode Plein toen Cukier doorvroeg: hun huidige 'mobilisatie-situatie' vonden ze nog steeds stukken minder erg dan de ellende van de jaren 1990, na de val van de Sovjet-Unie, toen corruptie en armoede hoogtij vierden. Daarom kiezen ze nu voor afwachten, stilzitten, niet opvallen en proberen het te overleven. Ik denk dat de tegenargumenten van iStories' bij de meerderheid pas neerslaan nadat heel veel lijkzakken uit Oekraïne naar Rusland zijn getransporteerd.

Verwante blogs:

De eenzaamheid van dissidente Russen (juli 2022)

Waarom lijden Russen zoveel meer dan wij? (okt 2016)

Youtubefimpje 'Russian families' tearful goodbyes as Putin mobilises reservists to Ukraine' (The Telegraph, 22 september 2022)