Russen dromen weer van een machtig wereldrijk
De Roeski Mir of ‘Russische Wereld’ lijkt niet zozeer te gaan over de superioriteit van een politiek systeem, maar over een superieure cultuur. Je zou ook kunnen zeggen: over de 'Russische ziel'. Dit is echter gezichtsbedrog. In de Roeski Mir is er immers maar één roerganger en dat is Poetin. In zijn politieke propaganda koppelt de president de zachte kenmerken van de 'Russische ziel', zoals familiegezindheid en collectivisme, op ingenieuze wijze aan de harde werkelijkheid van de oorlogsvoorbereiding. Deze combinatie van hard en soft politics bevordert de idee van de Roeski Mir en reikt ver voorbij de grenzen van Rusland. In de Roeski Mir is Rusland namelijk de rodina, het moederland, en de rodina vraagt om allianties, zo luidt de staatsboodschap. Je kunt immers geen ‘moeder’ zijn zonder ‘kinderen’. En deze ‘kinderen’ zijn, behalve de andere Slavische volkeren zoals Oekraïners en Wit-Russen, ook alle Russen die elders wonen. Het vuurgevecht met Oekraïne bij de nieuwe Krimbrug vormt het laatste voorbeeld. Voortdurend zendt Rusland dezelfde boodschap uit: Denk erom: wij bepalen uiteindelijk wat er in onze Europese grensgebieden gebeurt.
De twee kanten van de Roeski Mir blijken bijvoorbeeld uit een vrij recente speech van Poetin waarin hij, weliswaar verhullend maar daardoor niet minder doeltreffend, de 'Russische ziel' met oorlogsbereidheid, heldendom en zelfopoffering voor de Roeski Mir verbindt: “Ik denk dat een Rus … er eerst en vooral van uitgaat dat de mens een moreel doel, een hogere morele basis heeft. Daarom is de Russische mens van de Roeski Mir niet zozeer op zichzelf gericht…Het gaat om de oude wortels van ons patriottisme. Hier komt massaal heldendom in oorlogstijd en zelfopoffering in vredestijd vandaan. Het vormt de oorsprong van onze wederzijdse hulp, van onze familiewaarden.” Ik interpreteer zijn boodschap als volgt: Een westerling denkt vooral aan zichzelf, een Rus niet, die wordt gedreven door ‘hogere morele waarden’, namelijk door zijn wij-gevoel en, daaruit voortvloeiend, zijn vaderlandslievende zelfopoffering. Juist het vage karakter van de ‘Russische ziel’ leent zich bij uitstek voor dit soort soft politics.
Als Poetin beweert dat het uiteenvallen van de Sovjet-Unie de ergste gebeurtenis is uit de 20ste eeuw, dan zijn veel Russen dit met hem eens. Na de chaotische regering van Jeltsin concludeerden zij: Geef ons orde en gezag en een gevoel van nationale trots. Een ‘Groot Rusland’ werd weer een breed gedragen droom en daarvoor oorlog voeren maatschappelijk steeds meer aanvaardbaar. Al in 1996 beloofde Poetin "het land verder te ontwikkelen tot een wereldmacht die weer gerespecteerd wordt". Sinds zijn aantreden in 2000 levert hem dit vooral populariteit en dus stemmen op. Dit bleek bijvoorbeeld bij de annexatie van de Krim, iets wat het overgrote deel van de Russen verwelkomde en de peilingen schoten dan ook omhoog. Telkens wanneer zijn populariteit dreigt af te nemen, zoals nu met de verhoging van de pensioenleeftijd, volgen oorlogsachtige activiteiten die zijn geliefdheid weer opkrikken. Maar de zo romantisch aandoende ‘Russische ziel’ wordt zo wel steeds meer een oorlogszuchtige ziel, waar veel Russen zich bijna automatisch in laten meezuigen.
Youtubefilmpje met andersoortige soft propaganda over de Roeski Mir (2016)
Verwante blogs:
Waar komt de Russische ziel eigenlijk vandaan? (aug 2017) (Poetins toespraak)
Mijn nostalgie naar de Krim(mei 2018) (Over de vanzelfsprekendheid waarmee Russen zich de Krim toeëigenen)
Reacties