Opnieuw zitten Russische musici in de gevangenis
In heel Rusland verdwijnen mensen nu in de gevangenis en sterven er. Het bekendste voorbeeld is Alexej Navalny. Aanleiding voor dit blog is de 39-jarige pianovirtuoos Pavel Koesjnir, solist bij het symfonieorkest van Birobidzjan in Oost-Siberië, die onlangs na een hongerstaking overleed in een lokale cel. Muziek is een bijzondere kunstvorm die meestal met veel passie wordt bedreven. Russische musici en muzikanten komen in de problemen omdat ze in een dictatuur leven. Zie Sjostakovitsj en Prokovjev die onder Stalin genadeloos werden afgestraft. Zie de punkrockband Pussy Riot die onder Poetin in 2012 na haar activistisch optreden in de Christus Verlosserskathedraal in Moskou ongekend hard werd gestraft: de belangrijkste leden verdwenen voor jaren in een strafkamp. De huidige musici en muzikanten kunnen niet langer neutraal zijn ten aanzien van de oorlog in Oekraïne. Anders komen ze op een zwarte lijst en bekopen het zoals Koesjnir met hun leven. Wanneer wordt een musicus in Rusland gearresteerd? En zegt de houding van het Sovjetregime tegenover Russische musici hier misschien meer over?
Koesjnir werd beschuldigd van ‘oproepen tot terrorisme’. Een oorlogskritische uitspraak op zijn YouTube-kanaal - met welbeschouwd vijf volgers - werd hem fataal. Lijkt het huidige schrikbewind onder Poetin ten aanzien van musici op dat van Stalin? Niet helemaal. In Sovjet-Rusland werden musici niet zozeer opgepakt vanwege hun kritiek op het regime, maar vanwege hun gebrek aan socialistisch engagement. Van Stalin moesten componisten uitsluitend muziek maken die arbeiders en boeren tot grootse prestaties zou aanzetten. Maar ook verkeerde vriendschappen, familiebanden of Duits-klinkende achternamen konden hen in de gevangenis brengen. Zoals bijvoorbeeld gebeurde met de zanger Vadim Kozin (1906-1994), die zeer geliefd was bij publiek én Politbureau. Volgens Michel Krielaars in zijn De klank van de heilstaat (2021) zong hij privé voor Stalin en was hij een van de eerste musici die in 1941 naar het front gingen om de soldaten aan te moedigen. Toch belandde hij in 1944 in de beruchte Goelagkampen.
In februari 2022 tekende Vladimir Oerin, sinds 2013 succesvol directeur van het beroemde Bolsjoj Theater, een petitie die “alle partijen” opriep het geweld in Oekraïne te staken. Tot dan toe nam hij publiekelijk meestal een pro-Kremlin standpunt in. De oproep kostte hem zijn baan. Kozin wist aanvankelijk niet waarvoor hij werd gearresteerd. Uiteindelijk bleek het vanwege zijn homoseksualiteit te zijn, die ook werd opgevat als een afwijkende mening. Als het dictatoriale Kremlin het wil kan het zonder problemen iedereen voor alles oppakken: ze vindt altijd wel een reden. Ster-dirigent Valeri Gergjev vervangt Oerin nu. Hij wordt geboycot door westerse orkesten, omdat hij de Russische invasie in Oekraïne niet veroordeelde. Maar ook een uitgesproken regime-loyale musicus als Gergjev weet dat hij, net als Sjostakovitsj, Prokovjev, Koezjnir, Kozin en Oerin, in een dictatuur nooit veilig is en in ongenade kan vallen.
Verwante blogs:
De eenzaamheid van dissidente Russen (juli 2022)
Muziek in tijden van Goelag (mei 2021)
Youtubefilmpje met Pavel Koesjnir achter de piano in Koergan, Zuid-Siberië (2020)
Reacties