Kan de Russische oppositie in het Westen wel iets doen?

Het gekke is: ook al moet de Russische oppositie om ons heen zijn - het gaat in Europa naar schatting om zo'n 15.000 mensen - we horen of zien weinig van ze. Afgezien dan van de Russische media-in-ballingschap die gedisciplineerd vanuit het buitenland blijven uitzenden. We wéten dat zich onder ons Russische aanhangers van politieke gevangenen bevinden en anti-oorlogsvluchtelingen uit de Russische etnische minderheden en uit de feministische en kunstenaarsscène. Maar wat we hóren is vooral dat Russen in het buitenland ruziën over wie van hen de echte oppositie is. En dit zou dan komen doordat oppositieleden te veel bezig moeten zijn met praktische zaken, zoals het bemachtigen van een visum of een werkvergunning en daardoor te weinig tijd en energie overhouden voor het bedenken van efficiënte samenwerkingsstrategieën. Maar is het niet vooral omdat het buitenland hun aanwezigheid niet als vanzelfsprekend accepteert en haar sympathie gemakkelijker geeft aan Oekraïense vluchtelingen?  

Stefan Ingvarsson van het Stockholm Centrum voor Oost-Europese Studies vindt dat het Westen nadrukkelijker voor Russische bannelingen in actie moet komen. In bijgaande video geeft hij mijns inziens een bruikbaar advies. Richt je volledig op het na-oorlogse Rusland en begin met het zorgvuldig uitkiezen van een klein aantal Russen waarvan je denkt dat ze na de oorlog kunnen helpen hun vaderland democratischer te maken. Bedenk dat de bekendste bannelingen, zoals bijvoorbeeld de aanhangers van Navalny of van de politieke gevangene Kara-Murza, hiervoor niet automatisch de meest geschikte personen zijn. Zorg er vervolgens voor dat alle praktische problemen voor hen worden opgelost. Hieronder verstaat hij het verschaffen van een verblijfsvergunning, een woning en werk en inkomen voor de lange termijn. Deze mensen laat je vervolgens zo uitvoerig mogelijk kennis maken met de praktijk van een democratie. In de hoop dat ze zo in het Rusland van na de oorlog kunnen uitgroeien tot goede politici, dan wel vakkundige begeleiders van democratische ontwikkelingen.

Eveneens pleit Ingvarsson voor door het Westen gesponsord onderzoek door Russische bannelingen zelf, via hun netwerk in Rusland. We weten immers te weinig over wat er in dat land tegenwoordig echt aan de hand is, zoals het binnenlandse activisme. En zorg er daarna voor dat hun bevindingen ook bekend worden bij het grote publiek en bij relevante sponsoren. Gelukkig gebeurt er op dit gebied al iets. Onlangs toonde de Russische documentairemaker Egor Isaev - die nu als 'Save Haven Fellow' met een beurs kan werken aan het Netherlands Institute for Advanced Studies (NIAS) - in De Balie in Amsterdam drie inzichtelijke documentaires onder de titel Framing Russia*, over het activisme in Rusland. Hoe meer we Russische bannelingen in de gelegenheid stellen hun werk publiekelijk te laten zien, hoe meer het Westen bereid zal zijn hen organisatorisch en financieel te helpen. Bovendien voelt de Russische oppositie zich dan eindelijk door ons gezien en gehoord. 

*Voor meer info over 'Save Haven' van het NIAS, klik op de link.

Verwante blogs: 

Joelia Navalnaja: idealist in een bang Rusland (feb 2024)

Vrijheidslievende journalisten raken in Rusland vanzelf gepolitiseerd (nov 2021)

Youtubefilmpje: How the Russian opposition abroad can help keep Europe safe (november 2023, Centre for Eastern Studies, Warschau) 'The war in Ukraine has created a new wave of Russian political and civic activist emigres, who are trying to oppose the Russian regime while residing outside their homeland... Our experts, Maria Domańska from OSW's Russian Department and Stefan Ingvarsson, analyst at the Stockholm Centre for Eastern European Studies answer ... questions... ’