De meeste Russen zien zichzelf niet als kolonisator

Vernietiging van Russische boeken in Oekraïne (foto van video)

Weten mensen die in een land geboren en getogen zijn meer van dat land dan mensen die dat niet zijn? Natuurlijk, zou je zeggen. Maar wat als in dat land een ander land eeuwenlang de dienst uitmaakte? Als er geen democratische traditie is? Geen langdurige persvrijheid? Als de mensen het verleden nooit hebben kunnen verwerken? Zoals tot voor kort in Oost-Europa. Veel Russen weten weinig over hun langdurige bezetting van Oost-Europese landen en hun dominantie vinden ze veelal nog steeds vanzelfsprekend. In het nog steeds alom aangehangen idee van de Roeski Mir is Rusland immers de rodina, het moederland, en omringd door haar 'kinderen', zoals Oekraïeners en Wit-Russen. Dit wordt zichtbaar in het opleggen van de Russische taal en het Russische onderwijs in die landen (zie video). En deze overtuiging geldt niet alleen voor Russen. Ook wij in het Westen zijn gewend geraakt aan de vanzelfsprekende Russische overheersing van beide landen. De oorlog tegen Oekraïne geldt als een wake-up call, want ook onze kennis over Oost-Europa vereist grondige revisie. Onderstaande video maakt dit schrijnend duidelijk, zeker wanneer we de schokkende beelden zien van de massale vernietiging van Russische boeken, waaronder Poesjkin en Tsjechov. Wie kan deze nieuwe kennis het beste uitdragen?  

Wie heeft er het recht en de expertise om over wie te spreken? Deze vraag dringt zich temeer op sinds vorig jaar bij de Universiteit van Amsterdam een interessante lezingenreeks is gestart, genaamd 'Eastsplainers', louter bestaande uit experts die wonen in het Westen maar afkomstig zijn uit Oost-Europa. Deze experts houden lezingen over het Oost-Europese land waar ze vandaan komen. Sinds de oorlog hebben Eastsplainers zich razendsnel tot experts ontwikkeld en steeds nadrukkelijker treden ze op de voorgrond. En 'Westsplainers', Oost-Europa- en Ruslanddeskundigen die geboren en getogen zijn in het Westen en hier altijd het laatste woord hadden, worden geacht een stapje terug te doen. Westsplaining is een variant op 'mansplaining', als een man een vrouw ongevraagd op een betuttelende manier iets uitlegt waar zij zelf genoeg vanaf weet. Het wordt de hoogste tijd dat Eastsplainers ons laten zien wat die Russische dominantie met hen heeft gedaan. Russen hier dienen uiteraard eveneens terughoudend te zijn. Hopelijk beseffen Nederlanders én Russen dan beter wat het betekent om de nakomelingen te zijn van een kolonisator. 

Eastsplainers: Programme series, Universiteit van Amsterdam

Verwante blogs:

Dienen Ruslandstudies 'gedekoloniseerd' te worden? (jan 2023)

Russen dromen weer van een machtig wereldrijk (nov 2018)

Youtubefilmpje: Wat betekent het voor Oekraïeners dat Rusland eeuwenlang hun cultuur bepaalde? 'Ukrainians try to rid themselves of Russian culture as war rages on: ABC News' Patrick Reevell reports from Kyiv where Ukrainians are taking drastic steps to rid themselves of Russian culture, from shredding Russian books to not speaking the language.' (16 maart 2023, ABCNL)