A- A A+

Het Russisch nationalisme staat hier centraal. De politicus Aleksej Navalny is behalve een populaire anti-corruptieactivist ook overtuigd nationalist. Hoe komt het dat het nationalisme in Rusland zo alom aanwezig is? Waar komt de in Rusland zo populaire slogan ‘autocratie, nationalisme en orthodoxie’ vandaan? Peter de Grote droeg in de 18de eeuw al zijn steentje bij aan de wording van het Russische nationalisme. Hoe zag dat eruit en hoe ging het daarna verder? En is het nationalisme de laatste jaren van inhoud veranderd? [Foto: Fontein 'Vriendschap van de Naties', VDNKh, Moskou] 

Decembristenopstand St Petersburg 1825

Willen we het huidige Rusland kunnen begrijpen, dan moeten we op zijn minst terug naar de 18de eeuw. Toen begon het proces van natievorming, en daarmee ook het nationalisme. De eerste vorm van nationalisme ontwikkelde zich in 16de eeuws Engeland, twee eeuwen vóór het nationalisme in Rusland. En met een andere uitkomst. De algemene kenmerken van het nationalisme-in-wording zijn voor alle landen min of meer hetzelfde en doen zich in dezelfde chronologische volgorde voor. Eerst zien we een vaag nationalistisch sentiment onder een deel van de elite. Vervolgens omarmen steeds meer leden van de elite dit sentiment. Daarna ontstaat onder hen een min of meer afgebakende nationalistische ideologie. En tenslotte dient zich een politieke beweging aan die deze ideologie in daden omzet. In Rusland waren dit de Decrabristen.

Hierdoor kon het nationalisme uitgroeien tot een algemene ideologie, waar een steeds groter deel van de 'gewone' bevolking zich in kon vinden.

De lezing kent de volgende thema's:

  • Nationalisme en natievorming
  • Nationalisme als eerste in Engeland
  • Nationalisme in Rusland
  • De Russische adel als pionier

In overleg kan deze lezing ook als cursus of met andere thema's over het nationalisme uit de periode 1700-1850 worden gegeven. Zie voor ideeën voor eventueel andere of aanvullende onderwerpen ook mijn blogs.