Rusland is na de VS de grootste ontvanger van arbeidsmigranten ter wereld. Binnen haar grenzen wonen nu zo'n 11 miljoen mensen die er niet zijn geboren. Ze komen vooral uit de Centraal Aziatische Republieken Oezbekistan, Tadzjikistan en Kirgistan. Het land kunnen ze zonder visum binnenreizen. Maar om er te wonen en te werken hebben ze nu wel een verblijfs- en werkvergunning nodig. De meesten hebben geen van beide. De voorwaarden om het te krijgen zijn te hoog: de Russische talentoets, de relatief dure vergunningen en allerlei andere wettelijke restricties. Daarom werken de meesten in de zwarte economie, zonder legale papieren, zonder registratie. De Russische autoriteiten nemen steeds strengere maatregelen om het aantal arbeidsmigranten te verkleinen.

Maar juist deze strengheid moedigen corruptie en wetteloosheid aan in de sectoren waarin de arbeidsmigranten werkzaam zijn, zoals op de markt en in de bouw. De werkgevers zien zich niet verplicht het arbeidsloon op tijd of überhaupt uit te betalen. Om toch druk uit te kunnen oefenen nemen de arbeidsmigranten vaak Tsjetsjenen als 'beschermers' in de arm, tegen een provisie van 20%. De Tsjetsjeense afpersers staan onder Centraal Aziatische arbeidsmigranten bekend als 'qozi', informele straatrechters. Hierdoor ontstaat een 'parallel rechtssysteem' waarop de autoriteiten geen grip hebben.

De lezing heeft de volgende thema's:

• Waarom is Rusland een migratieland?
• In hoeverre heeft de relatie tussen de Slavische meerderheid en
• de arbeidsmigranten te maken met de sociale omgeving waarin deze relatie tot stand kwam?
• Casestudy: arbeidsmigranten in de bouw van Tomsk en Vladivostok
• Arbeidsmigranten en het Russische nationalisme

Deze lezing kan in overleg worden uitgebreid met andere thema's. Ook een meerdaagse cursus behoort tot de mogelijkheden. Zie voor ideeën voor eventueel andere of aanvullende onderwerpen mijn blogs.