Waarom zijn buitenlanders zo dol op Russen?

Onvermoeibaar en waarlijk 100% gefocust: wat heb ik de Russische baliemedewerkers van mijn vluchtuitval in Poelkovo bewonderd (zie mijn blog hieronder)! In Nederland waren ze al lang vervangen door een verse ploeg: dat moet immers van de cao. En ze gooien ook zomaar een eland over hun rug, zoals is te zien in een documentaire van Jelle Brandt Corstius. Het psychologisch effect op ons westerlingen is ongekend. Dat is wel wat anders dan elke dag braaf naar je kantoor gaan. Waarom zijn wij zo onder de indruk van de Russen?

Het mateloze van Russen vind je op tal van terreinen: overweldigende gastvrijheid, eindeloze filosofische discussies over de twijfel aan de mogelijkheid het leven rationeel in te richten, het collectieve grenzeloze drinken, hun ingenieuze verzet tegen autoriteiten, excessief uiterlijk vertoon, buitenissige vrijetijdsbesteding en tenslotte hun absurde opvattingen over het leven als één grote grap. Bewondering voor deze buitensporigheid zie je ook bij westerse journalisten, wetenschappers en expats. Zoals bij hoogopgeleide mensen die nauw met Russen samenwerken, bij mensen zoals ik dus. Mijn eerste ervaring met het bijzondere Russische arbeidsethos stamt uit 1998, bij een conferentie aan Tomsk-universiteit. Het Britse projecthoofd komt de wanhoop nabij aanrennen, want onze Russische partners zijn in de verste verte niet klaar met de voorbereidingen. Maar de volgende dag maak ik het onvoorstelbare mee: alles loopt op rolletjes. Navraag leert dat die nacht niemand van de organisatie zijn bed heeft gezien. Net als de Poelkovo-dames vindt iedereen het vanzelfsprekend door te werken tot de klus is geklaard.

Thuis behorende tot de middelmatigen, zorgen Russen ervoor dat je je in hun land gemakkelijk tot de top kunt rekenen. Want zo worden we behandeld. Aan de Universiteit van Tomsk nodigt de decaan van de faculteit Geestelijke Wetenschappen me bij hem thuis uit voor een borrel. "Oh, maar we gaan wel met de universiteitstaxi, hoor!" Meteen gaat de rode loper uit: op het universiteitsterrein mogen we overal zomaar doorrijden en ook daarbuiten krijgen we steevast groen licht. Wie wil zich niet even belangrijk wanen? Ook de uitbundige universitaire jubileumavond staat me nog levendig voor de geest. Wat een sfeer! Wat een overvloed aan eten en drinken! En wat een eer erbij te horen! Zelfs de serieuze en eigenlijk honkvaste BBC-presentator Jonathan Dimbleby (links op de foto) komt er in zijn 'Russia: A journey to the heart of a land and it's people' (2008) ruiterlijk voor uit: Rusland was voor hem 'challenging, stimulating, amusing and exhilarating'. 

Kun je mijn verlangen naar het 'maximalistische' Rusland zien als een teken dat ik me in eigen land verveel omdat er alles zo voorspelbaar is? Of heb ik behoefte aan meer zelfrelativering? Ik weet immers bijna zeker dat ik in de samenwerking met Russische partners nauwelijks grip heb op wat er uiteindelijk gebeurt. De Russische schrijver Victor Jerofejev ziet de te 'serieuze westerse moraal' als reden waarom het onserieuze karakter van het Russische leven ons zo aanspreekt. Zelf kom ik uit een cultuur van doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg. De ongebreidelde Russen als tegengif tegen mijn eigen keurige leven? En wat moet ik dan met dat verfoeilijke politieke systeem? Lev Tolstoj zei het al: "De mens is nooit een groter egoïst dan op momenten van geestelijke vervoering".

Verwante blogs:

Sovjetbelevenissen in een hypermoderne omgeving (aug 2016)

Youtubefimpje: De westerse journalistieke bewondering voor exorbitant rijke Russen is alom bekend. Zie de korte VICE documentaire 'A Day with a Russian Billionaire: Portrait of a Russian oligarch' (2013)