A- A A+

Als antropoloog wil ik Rusland in het sociale detail tot leven wekken. In deze blog bericht ik tweewekelijks over mijn ervaringen tijdens mijn Russische reizen. Maar ook een nieuwsbericht, publicatie of speciale gebeurtenis uit de Russische geschiedenis kunnen me aanzetten tot reflectie. Bij de blogs vindt u een illustratief YouTube-filmpje.

Van vrouwen moeten ze het in Rusland nu hebben!

Manizja-op-Eurovisiesongfestival-mei-2021 Manizja met Russische vlag op het Eurovisiesongfestival (2021)

Het Russische regime is inmiddels zo conservatief en repressief geworden dat je je in gemoede afvraagt hoe je er nog maatschappelijke veranderingen kunt bewerkstelligen. Uitsluiting en geweld tegen iedereen die ‘anders’ is zijn weer aan de orde van de dag. Hieraan moest ik denken bij de speelfilm Once in Trubchevsk van Larisa Sadilova (Rusland, 2019). In de film leidt het nieuws over de buitenechtelijke affaire tussen een 'gewone' buurman en buurvrouw in het dorp Troebtsjevsk nauwelijks tot reuring, ook niet voor de vrouw in kwestie. Ooit was dit wel anders in Russische dorpssamenlevingen. Overspelige vrouwen werden de kleren van het lijf gerukt, hun man sloeg ze in elkaar en de buren bonden haar naakt vast aan een kar en sleurden haar rond. Integendeel: in de film zijn de vrouwen vooral sterk en de mannen nogal zwak. Iedereen gaat uiteindelijk zonder veel strubbelingen weer terug naar de orde van de dag. En de tevredenheid met de afloop van de affaire tonen ze publiekelijk tijdens een opgewekte viering van Djeen Poobédi: de Dag van de Overwinning in de Tweede Wereldoorlog, een nogal patriottisch en politiek geladen gebeuren. Waarom zou regisseur Sadilova (1965) uitgerekend voor deze politieke context kiezen om de maatschappelijke acceptatie van overspelige echtgenoten te laten zien?

 

In al haar films toont Sadilova zich maatschappelijk progressief maar politiek nationalistisch. Mede daarom is ze populair en kreeg ze in 2007 een Russische prijs voor een van haar vrouwenfilms. Eenzelfde soort werkwijze denk ik te zien bij de zangeres Manizja, die Rusland vertegenwoordigde op het Eurovisiesongfestival in Rotterdam dit jaar. Met haar nummer Russian woman, een ode aan sterke maar wel typisch Russische vrouwen, wist ze de negende plaats te veroveren. Ook zij toont zich veranderingsgezind én nationalistisch. De maatschappelijke betrokkenheid van de Tadzjieks-Russische Manizja getuigt bovendien van moed: zo spreekt ze zich openlijk uit tegen huiselijk geweld en ondersteunt ze seksuele minderheden. Bovendien is ze Ruslands eerste 'goodwill ambassadeur' bij het VN-Vluchtelingenagentschap. Maar ondanks haar sociale progressiviteit stuurden het conservatieve Rusland haar massaal als vertegenwoordiger van hun land naar het Eurovisiesongfestival. 

 

Sadilova's en Manizja's strategische aanpak -  belangrijke maatschappelijke thema's aanvaardbaar maken door ze te plaatsen in een politiek behoudende context - doet me denken aan de tactiek in de dissidentenliteratuur uit de Sovjettijd. Lezers moesten toen vooral 'tussen de regels door lezen', op zoek naar maatschappijkritiek. Ondanks de huidige verkrampte nationale politiek zie je bij deze vrouwen juist een explosie van creativiteit. Via een slim verpakte boodschap laten zij zien dat je toch maatschappelijk relevant kunt zijn.

  

Verwante blogs:  

Vreemdgaan in Rusland (maart 2020)

Russisch patriottisme leidt tot blinde zelfopoffering (sept 2018)

Youtubefilmpje met filmtrailer Once in Trubchevsk van Larisa Sadilova (Rusland 2019), Russisch gesproken, Nederlands ondertiteld. De film draait nu in diverse bioscopen, waaronder Eye in Amsterdam.

(2,31 min.)

 

Reacties

 
Er zijn nog geen reacties.
Log in of registreer je als je een reactie wil schrijven.