Vier dagen per week verlaat ik altijd wat gespannen mijn Moskouse appartement om naar Russische les te gaan. Ik woon in een flat van vriendin Sonia, vlakbij de noordelijke kromming van de Moskwa-rivier. Maar de les is helemaal in het zuidwesten, aan de hoofdstedelijke universiteit. Het eerste stukje met de rammelende oude tram is het probleem niet: twee haltes en ik ben bij metrostation Schúkinskaja. Tegen de rit met de metro zie ik echter torenhoog op. In dit vervoermiddel heb ik namelijk een klein trauma opgelopen.
Het was spitsuur en de wagons zaten bomvol. Doordeweeks pakken in Moskou namelijk zo'n 10 miljoen mensen per dag de metro. Dat moet ook wel, anders kom je niet ver. Nog steeds monter stond ik te wachten tot ik meekon. Maar de deuren gingen open en er kwam weer niemand naar buiten. De opeengepakte mensen op het balkon keken me strak aan, zo van: 'Kom er in godsnaam niet bij!' Ik aarzelde, want ik had al twee treinen laten lopen en zo kwam ik echt te laat. Plotseling drong een man naar voren, nam een aanloop en sprong gewoon midden in de menigte. En voordat ik het besefte deed ik hetzelfde. Tot mijn grote verbazing weken de mensen uiteen en niemand reageerde boos of zelfs maar geïrriteerd. Stevig tegen mijn mede-passagiers aangedrukt onderging ik daarna lijdzaam maar trots mijn lot: het was me toch maar weer gelukt.
Midden in een stikdonkere tunnel gebeurde het. De metro remde af en we stonden stil. Nog niets aan de hand natuurlijk. Maar toen ging ook het licht uit. De spanning steeg. Voelde ik daar iets onbetamelijks tegen mijn dijbeen? En moest die vrouw echt zo tegen mij aanleunen? Na enkele onmetelijk lange en doodstille minuten zeiden enkele mensen gelukkig weer iets tegen elkaar. Over die vreselijke metro, waar ze je zomaar aan je lot overlaten en echt nooit vertellen wat er aan de hand is. Een passagier begon zowaar moppen te tappen die ik weliswaar niet begreep, maar waar de meesten wel om moesten lachen. Heel even voelde ik een echte band met deze vaak zo ondoorgrondelijke Moskovieten. Eindelijk, na ruim een half uur, deed de metro het en ook het licht sprong aan. Ik kon weer normaal ademhalen.
Elke werkdag lopen in het Moskouse metrostation drommen mensen in een straf tempo voort. Ze willen maar één ding: zo snel mogelijk een zitplaats en dan weer rap naar buiten. Elke wagon kent veel staanplaatsen en maar nauwelijks zitplaatsen. Een metrorit duurt voor de meesten gemiddeld één uur, met tenminste één overstap. Vooral vrouwen lezen vaak uit het boek dat ze standaard in hun tas hebben zitten. En veel mannen luisteren naar muziek of spelen een spelletje op hun mobiel. Russische mannen kunnen trouwens opmerkelijk goed staande slapen. Kaarsrecht, met de benen gespreid, de handen slap langs hun lichaam, bewegen ze al slapend soepel mee met de deining van het treinstel. Slapen in de metro is normaal en niemand valt om, hoe ver van de wereld ook. Om stikjaloers van te worden.
Want ik durf niet te slapen in de Moskouse metro. En ik kan alleen maar lezen als ik zit. Op zondag is gelukkig alles anders. Er is ruimte genoeg om te zitten en dus om te lezen. De sfeer is zelfs feestelijk te noemen. Moeders houden hun kinderen liefdevol bezig en verliefde stelletjes stralen naar elkaar en naar de omstanders vooral veel onschuld uit. De tijd vliegt voorbij. Op zondag zou ik best in de metro durven slapen. Maar het lukt niet: mijn trauma zit me kennelijk in de weg. Wellicht is het nog steeds iets te vers?
Extra
Over slapen in de Moskouse metro klik op: