Waarom gedijen corona-geruchten zo goed in Rusland?
Op het publiekelijk verspreiden van een eigen mening over corona staat in Rusland gevangenisstraf. Het Kremlin is bang dat het chaos en angst veroorzaakt die de gevestigde orde kunnen ondermijnen. Maar veel Russen geloven de centrale overheid over de coronacrisis niet. Allerlei ongegronde coronawijsheden nemen een hoge vlucht, in de vorm van geruchten. Ruwweg gaan ze over twee zaken: over de oorzaak van corona en over beschermingsmiddelen. Deels bepaalt de politieke cultuur hoe die geruchten eruitzien.
Sinds zijn aantreden in 2000 heeft Poetin zijn geopolitieke agenda steeds verder uitgebreid. De belangrijkste reden was en is: terrein en macht terugwinnen na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie. Een van de strategieën, het Westen zwart maken met behulp van complottheorieën, levert tenminste twee voordelen op: in het binnenland versterking van het beeld van 'wat is het daar toch een bende en wat is het bij ons lekker rustig' en, in het gunstigste geval, een zwakker Westen en daarmee een sterker Rusland. Veel staatsinformatie over corona gaat daarom niet over de eigen crisis, maar over het beklagenswaardige Westen dat corona maar niet onder de knie krijgt. Op de staatstelevisie mogen bekende persoonlijkheden vrijuit beweren dat het coronavirus door Amerikanen in Amerikaanse laboratoria is gemaakt en via NAVO-oefeningen wordt verspreid. En de binnenlands beroemde filmregisseur en acteur Nikita Michalkov kan er kritiekloos zeggen dat Bill Gates van Microsoft dé superverspreider van het virus is, omdat hij er veel geld mee kan verdienen.
De belangrijkste verspreiders van complottheorieën over corona zijn de beruchte Russische trollen. Deze al dan niet betaalde of in opdracht werkende mensen vullen de sociale media continu met standpunten, meningen en opmerkingen. Internationaal bekend zijn Cozy Bear, Fancy Bear, Strontium en APT28. Het succesvolle IRA, het International Research Agency in Sint-Petersburg, doet zich voor als een gewoon bedrijf met gewone werknemers, maar werkt vermoedelijk voor de Russische veiligheidsdiensten. Deze ongekend grote cybercrime-industrie gaat nu, zoals eerder over de MH17, vooral in tegen de officiële westerse berichtgeving over corona.
Wat moet in zo'n politieke cultuur de slecht geïnformeerde, officieel monddood gemaakte, maar wel angstige bevolking? Net als haar regering creëert ook zij haar eigen 'waarheden', maar dan in de vorm van geruchten. Omdat ze op haar eigen coronacrisis geen kritiek mag hebben, vertelt ze de door de overheid aangeleverde 'feiten' over het deerniswekkende Westen aan iedereen die het horen wil. Daarnaast verspreidt ze verhalen over wondermiddeltjes tegen corona. Een zo'n middel is Arbidol, een wetenschappelijk niet bewezen antigriepmiddel uit de Sovjetperiode. Arbidol claimt ook te helpen tegen corona. Veel mensen geloven erin en apothekers doen goede zaken. Een ander bekend beschermingsmiddel is 'wodka tegen elke kwaal', dus ook tegen corona, het liefst in combinatie met knoflook en ui. Ramzan Kadirov beveelt limoen en honing aan, maar zijn favoriete beschermingsmiddel is het gebed. Inmiddels is de Tsjetsjeense leider positief getest.
Vooral de van staatwege verschafte complottheorieën over het Westen - bij hen is het erger dan bij ons - en de wondermiddeltjes - wij kunnen ook onszelf goed beschermen - geven de bevolking enigszins grip op haar situatie, tot tevredenheid van het Kremlin. Tegelijkertijd vormen ze een uitlaatklep voor alle frustraties en angsten. Praktisch iedereen in Rusland, van hoog tot laag, bevestigt deze ongefundeerde verhalen over corona nog eens. En een verhaal wordt meer waar, zo weten we, naarmate het meer rondgaat.
Verwante blogs:
Beschermt de onveilige icoonkus toch tegen corona? (mrt 2020)
Russen dromen weer van een machtig wereldrijk (nov 2018)
Waarheid en leugen in Rusland (mei 2017)
Russisch filmpje over het verschil in bescherming tegen corona in China, Kazachstan en Rusland. Niemand in Rusland kon me vertellen of het feit is of fictie
... (0,53 min.)
Reacties