Inheemse minderheden vooral Russisch soldatenslachtoffer in Oekraïne

In Oekraïne gesneuvelde Boerjatische soldaat

De Russische overheid geeft geen cijfers over soldatendoden uit etnische minderheden. Cyberspecialist Maria Vjuskova, zelf afkomstig uit Boerjatië, analyseert daarom vanuit het buitenland rouwadvertenties, gedenksites, profielen op sociale media, officiële staatsberichten en lokaal nieuws over soldatenbegrafenissen. Op basis hiervan schat ze het aantal omgekomen Boerjaten, zo vertelt ze aan The Moscow Times. Het zijn immers vooral jonge mensen uit het Russische achterland die als militair naar de Oekraïne-oorlog worden gestuurd en daaronder opvallend veel uit inheemse minderheden. Boerjatië is een multi-etnische provincie waar Boerjaten hooguit een derde van de bevolking uitmaken. Waarom melden juist zoveel Boerjaten zich als soldaat?

In Siberië liggen vijf grote inheemse provincies en een daarvan is Boerjatië. Op basis van een analyse van de verliezen onder Russische troepen telde de onafhankelijke nieuwssite Mediazona van de ca. 1.700 Russische soldaten - in werkelijkheid vermoedelijk het tienvoudige - zo'n vijftig Boerjaten, bijna 3% van het totaal. De gehele Russische bevolking bestaat echter maar uit 0,3% Boerjaten, een onevenredig groot aantal doden dus. De verklaring ligt voor een belangrijk deel in de desastreuze Sovjetgeschiedenis. Begin jaren dertig stelde het Kremlin het voor alsof de Russische kwestie van de eeuwenlange onderdrukte inheemse minderheden was opgelost. Ze waren autonoom, met hun eigen taal en eigen cultuur. Op de tentoonstelling Rood!: Heilstaatvisioenen uit de Sovjet-Unie 1930-1941 in het Zwolse museum De Fundatie kon je enkele jaren geleden de bewijzen aanschouwen. Er hingen foto’s van inheemse mannen die zelf een kolchoztractor bestuurden, in de ogen van de toenmalige Sovjetregering het summum van emancipatie. 

Maar Stalin dacht er heel anders over. Onder etnische minderheden zag hij vooral veel ‘fout nationalisme’, in zekere zin vergelijkbaar met hoe Poetin nu de Oekraïners neerzet. De eigen etniciteit en de eigen taal werden de kop ingedrukt, het Russisch werd overal de dominante taal. En de Boeddhistische kloosters van de Boerjaten werden rücksichtslos met de grond gelijk gemaakt. Sterke inheemse leiders maar ook gewone Boerjaten werden naar de Goelag gestuurd, eerst de leiders als ‘vijanden van het volk’ en daarna, in de Tweede Wereldoorlog, veel Boerjaten als ‘vijfde colonne’. In de jaren '30 voerde Stalin ook bij de Boerjatische nomaden de collectivisatie in, waardoor ze gedwongen werden in kolchozen te gaan wonen en hun oude vakkundigheid en leefwijze op te geven. De ooit zo sterke sociale gemeenschap viel grotendeels uiteen, de relatief hoge geletterdheid en het bijzondere culturele erfgoed werden vernietigd en een verarmde bevolking bleef achter. Sindsdien zoeken Boerjaten naar vervangende inkomsten, zoals nu, als kontraktnik. Volgens de onafhankelijke website Ljoedi Bajkala vindt er in Boerjatië daarom bijna elke dag een begrafenis plaats. 

Tegelijkertijd vormt de Oekraïne-oorlog ook een trigger voor inheems nationalisme, althans volgens Roeslan Gabbasov, afkomstig uit het Russische inheemse Basjkirië en hoofd van het Basjkirische Nationalistische Politieke Centrum in ballingschap. Russische inheemse activisten in het buitenland zoals Vjuskova en Gabbasov zien de oorlog in dit verband als een window of opportunity. Hoe meer oorlogsdoden uit hun gemeenschappen, zo luidt hun redenering, hoe meer de bevolking zal samenspannen om extra autonomie af te dwingen. Boerjaten nemen hierin zelfs het voortouw, aldus Vjuskova, eveneens aanvoerder van 'De Vrij Boerjatië Stichting'. Maar berichten uit Boerjatië wijzen eerder op het tegendeel. Rouwende ouders verdedigen de oorlog of doen er het zwijgen toe. Ondertussen worden minderheidsgroepen extra in de gaten gehouden en voor het minste of geringste als 'landverrader' opgepakt. 

Verwante blogs:

Russische nomaden verliezen Noordpool aan olie én klimaat (mrt 2019)

Een goede Sovjetburger is antiracist! (juni 2020) 

Youtubefilmpje met Russische etnische minderheden als krijgsgevangenen: First 'prisoners of war': Ukraine captures Russian soldiers: Two Russian soldiers have been captured by Ukrainian soldiers, according to a group of investigators based between Russia & Ukraine.(Watch the Video maart 2022)