Sommige politici gaan nooit dood

Mijn Russische vrienden herdenken de Russische Revolutie - deze maand precies 100 jaar geleden - nauwelijks. Ondertussen ligt Vladimir Lenin, de hoofdverantwoordelijke die in 1924 overleed, er nog steeds bij alsof hij net zijn laatste adem heeft uitgeblazen. Terwijl zijn communistische heilstaat nauwelijks nog weerklank vindt, behandelt de Russische overheid hem als een heilige. Stalin wist het zeker zodra Lenin was gestorven: "We moeten tonen dat Lenin leeft." Artsen verwijderden zijn hersenen voor nader onderzoek en sovjetwetenschappers concludeerden unaniem dat deze ‘beter waren georganiseerd’ dan bij gewone mensen. En een speciale 'Commissie voor Vereeuwiging' moest er streng op toezien dat zijn gezicht ‘voor altijd’ dat van de levende Lenin zou zijn. Het motto werd geleverd door de dichter Vladimir Majakovski: "Lenin leefde, Lenin leeft, Lenin zal leven! Lenin is altijd levend." Voor het grote publiek werd het stoffelijk overschot tentoongesteld in een speciaal voor hem gebouwd mausoleum op het Rode Plein. Het resultaat is een pelgrimsplaats in het hart van het Kremlin. Lenins balseming betreft niet alleen zijn lichaam, maar vooral zijn persoonlijkheid en zijn Groot-Russische ambities.

Al bijna 100 jaar vormt het mausoleum een belangrijke toeristische trekpleister. Bezoekers, voornamelijk Russen, komen binnen via de hoofdingang, dalen af naar de gedenkhal en lopen vervolgens langs de sarcofaag waarin hij ligt opgebaard. Vroeger kreeg je buiten eerst nog de populaire wisseling van de wacht, maar dat is afgeschaft. Het mausoleum was aanvankelijk van hout en betrekkelijk eenvoudig, maar al gauw kwam er marmer en graniet voor in de plaats en hij werd steeds groter en indrukwekkender. En de sarcofaag werd al enkele keren vervangen door een luxer exemplaar (zie foto). Het Kremlin trekt hier jaarlijks dertien miljoen roebel, zo'n € 190.000,-, voor uit. Bovenop het mausoleum verscheen een dakterras, zodat de leiders op belangrijke momenten 'vlakbij Lenin' hun volk konden toespreken. Elk anderhalf jaar dompelen deskundigen zijn lichaam tegen ontbinding onder in een speciaal bad en om de paar dagen krijgen zijn gezicht en handen een intensieve behandeling.

Volgens zijn testament wilde Lenin dit zelf helemaal niet, maar na zijn dood had hij er niets meer over te zeggen. Vijftien jaar nadien bevestigde zijn vrouw Nadezjda Kroepskaja vlak voordat ze zelf stierf het succes van de conservering: "Hij ziet er nog steeds hetzelfde uit,… maar kijk eens hoeveel ouder ik geworden ben!" Stalin evacueerde in de Tweede Wereldoorlog zijn dode lichaam vanuit Moskou helemaal naar Tjoemen, in Siberië, alsof het een belangrijke persoonlijkheid betrof die koste wat kost in leven moest worden gehouden. Nu is de postume persoonsverheerlijking van Lenin zo omvangrijk dat steeds meer Russen zich afvragen of dit wel zo door moet gaan (zie filmpje). De Russisch-Amerikaanse historicus Yuri Slezkine noemt Lenin in Het Huis van de Regering (2017) een 'icoon van vlees'. Voor hem is het duidelijk; Lenin ligt daar vooral ter meerdere eer en glorie van zijn opvolgers. Ook Poetin zal hem nooit opgeven, want het Lenin-mausoleum verschaft hem een nuttig altaar voor nationalistische en imperialistische grandeur.

Youtube filmpje Vladimir Lenin's Mummy Comes Under Fire in Russia (LTV2, 2016). 'Lenin’s maintenance budget has not settled well with Russian citizens with some stating that Lenin would have never wanted to be treated as an “idol” and others disgusted by the amount of government funds allocated to preserving his image. Joya Mia Italiano and Nik Zecevic debate Russia’s decision to continue preserving Lenin’s body on the Lip News.'