Hoogopgeleide 42-jarige Sonia uit Moskou en Poetinaanhanger wachtte begin dit jaar liever nog even met het toen al vrijelijk beschikbare Spoetnikvaccin. Omdat ze nog steeds niet weet hoe gevaarlijk de bijwerkingen echt zijn, is haar standpunt een half jaar later niet veranderd. En zij is niet de enige. Nog steeds wil tweederde van de Russen zich niet laten inenten. Ze blijven wantrouwend, ook tegenover de nieuwere Russische vaccins. Bovendien denkt menigeen dat corona niet zo gevaarlijk is. Poetin besloot daarom onlangs tot vaccinatiedwang, te beginnen in Moskou. Hoe pakt dit uit bij zijn onderdanen?
Rusland is het land dat haar zelf ontwikkelde Spoetnikvaccin - qua eigenschappen vergelijkbaar met AstraZeneca - al begin december 2020 gratis beschikbaar stelde. Het was toen nog niet voldoende getest en dat ging als een lopend vuurtje rond. Rusland is logistiek en administratief moeilijk te managen, maar uiteindelijk werden overal op drukke punten extra vaccinatieplekken ingeruimd alsook allerlei cadeau's beloofd: van auto's en appartementen tot baar geld. Ondertussen houdt Poetin het aantal coronadoden uit politieke overwegingen zo'n 60% lager dan de werkelijkheid. Niets helpt.
Russen zijn veelal vrijheidslievende mensen, zeker op individueel en gezinsniveau. De stilzwijgende afspraak is: als de regering ons met rust laat dan laten wij de regering met rust. Door de alsmaar aanhoudende coronabesmettingen is dit niet langer vol te houden. Ook vaderlandsliefde en gemeenschapszin - aloude, al dan niet vermeende, kenmerken van Russen - helpen kennelijk niet. Je kunt veel van Rusland houden, maar het vaccin toch wantrouwen. Je kunt graag met anderen optrekken, maar eigenbelang toch verkiezen boven algemeen belang. Openheid en eerlijkheid zijn geen kenmerken van de Russische staat en het gebrek hieraan werkt in het nadeel van het vaccin. Correcte informatie over de virusbestrijding is nog steeds nauwelijks te vinden. Als ik mijn Russische vrienden vraag hoe het nu zit met de coronacijfers, antwoorden ze ook na een jaar dat ze dat gewoonweg niet weten. De aanhoudende coronacrisis en de economische malaise spelen dit lage vertrouwen in informatie extra in de kaart.
Poetin legt uitvoering van de vaccinatiedwang in handen van superieuren van ambtenaren en van mensen in de dienstensector. Aan hen stelt hij heldere eisen: half juli minimaal 60% en half augustus iedereen gevaccineerd. Op vaccinatieweigering staat minder aantrekkelijk werk, verplicht thuiswerken of inhouding van salaris. Steeds meer regio's willen deze dwangmaatregel ook invoeren, tot het Siberische Sachalin aan toe. Maar Russen zijn van oudsher vindingrijk als het erom gaat de staat om de tuin te leiden. Ook nu zullen velen er alles aan doen om onder de verplichting uit te komen. Op internet worden valse vaccinatiebewijzen - die niet van echt te onderscheiden zijn - voor honderd euro of meer aangeboden. Corrupte artsen die de beschikking hebben over deze bewijzen verdienen graag een centje bij. Het is daarom zeer de vraag of dwang in Rusland leidt tot een hogere vaccinatiegraad.
Verwante blogs:
Helpt 'Big Brother' in de Russische coronacrisis? (jan 2021)
Welke gevolgen heeft het Spoetnikvaccin tegen corona voor de Russische bevolking? (aug. 2020)
Youtubefilmpje over de vroege start van de Russische vaccinatiecampagne begin december 2020: 'COVID-19: Russia has begun to roll out vaccination in Sputnik V clinics.' Sky News, 5 dec. 2020: 'Seventy COVID-19 clinics opened in the Russian capital on Saturday, three days after President Vladimir Putin ordered a 'large-scale' immunisation programme that he claims will begin with two million doses being made available this week. The Sputnik V has not yet completed Phase 3 of its trials, unlike the vaccine produced by Pfizer-BioNTech and Moderna, sparking widespread criticism it is not safe for use.'